Bahçede Gül Yetiştirmek..

Çiçek deyince ilk onun adı gelir akla. Rengiyle, kokusuyla mest eder herkesi. Bahçelerin baş tacıdır o. Albenili ve mis gibi...

Her bahçıvan hayatında en az bir kez gül dikmek ister. Köyde, kasabada ya da şehirde; tüm bahçelerde bir gül vardır. Kesme çiçek olarak daima baş tacıdır o. Kalbe giden yoldur kimi zaman... Şimdi bu albenili bitkiyi yakından tanımaya ne dersiniz? Tüm bitkiler gibi güller de doğal ortamlarda yetişmiştir. Sayıları giderek azalsa da, bu durum günümüzde de devam ediyor. Zamanla gül yetiştiriciliği öylesine popüler bir hale geldi ki günümüzde yetiştirme güllerin sayısı doğal gülleri kat be kat aştı. Botanik literatüründe doğal güller sayıca 150 adet dolaylarında belirtiliyor. Ancak meraklı yetiştiriciler sayesinde sayılarının günümüzde yaklaşık 5 bine eriştiğinden söz ediliyor. Bu sayı burada da durmayacak; gül bitkisi, biçim, renk ve estetik bir yana, dayanıklılık bakımından da üreticiyi çekmeye devam ediyor. Bunun yanı sıra, yeni bir gül yaratıp ona kendi ya da ünlü bir kişinin adını vermenin üreticiler arasında bir saygınlığı da var; Rosa Maria Callas gibi... Gül ayrıca, kesme çiçek olarak çiçeklerin kraliçesi olma yarışını da henüz kimseye kaptırmış değil. Gelin şimdi güllerin tarihine doğru bir yolculuğa çıkalım.


Herkesin Gözdesi

Doğal gül, bir kuzey yarı küre bitkisidir. Yunan mitolojisinden Mısır medeniyetine dek pek çok yazıda adı geçer. En eski ve dayanıklı gül türü Damas gülü Rosa damascena olarak tanımlanmış. Bu gül, ülkemizde Isparta Gülü adıyla biliniyor. Kökeni ise adından da anlaşılacağı gibi Suriye. Bir başka örnek daha verelim... Kokulu gül Rosa odorata binlerce yıl önce Çin’de yetiştirilmiş. Tüm bitkiler gibi gül de keşiflerle başlayan yeni çağın meraklı botanikçileri sayesinde Avrupa kıtasına ulaşmış ve laleyi aşan bir meraka neden olmuş. Bunda hemen her mevsime uzanan dayanıklılık ve yediveren cinsleri başta olmak üzere cömert çiçeklenmesinin de payı büyük. 19. yüzyıl, özellikle Avrupa’da gül melezlerinin başlangıcı olarak kabul edilir. Merak öyle ileri boyutlara ulaşır ki, İngiltere ve Fransa’da özel gün bahçeleri ve gül yetiştiriciliği yarışları yapılmaya başlanır. Günümüzde de her sene onlarca gül yetiştiriciliği yarışları düzenleniyor.

Nasıl Bir Çiçektir?

Gül, dikenli bir dal üzerinde çiçek açan, yer örtücü niteliği olanından 20-40 santimetreden 5-6 metreye kadar uzayabilen, sarmaşık bir bitkidir. Cinslerine göre mayıs-ekim arasında ya da yediverense ardı ardına çiçek verir. Nostalji sözcüğünün örtüştüğü bitkilerdir eski güller. Kokulu olmaları en büyük özellikleridir. Çok bakım gerektirmeyen, dayanıklı çalılardır. Başta pembe olmak üzere yalın renklerde olup, çiçek biçimleri yuvarlak dolgun biçimdedir.

Melez Güzeller

En ünlü ve sayıca çok olan, Thé melezleridir. “Bu isim de nereden çıktı?” derseniz... ‘Thé’ Fransızca ‘çay’ demektir. Bu güller Çin’de çay yaprakları sepetlerinde taşınırmış. Yapraklar onlara özel bir koku verirmiş. Güzelliklerine göre dayanıksız olan bu güller zamanla tükenmiş. Ama Thé gülleriyle sarmaşık güllerin karışımı olan çok dayanıklı bir melez gül, bu adı almış ve günümüze ulaşan sayısız meleze anaçlık yapmış.

Dikim İşlemleri

Toprağı geçirgen, hafif killi olmalıdır; kireç fazlalığı yapraklarda sararma yapar. En iyi ve pratik yöntem, derin bir çukur açıp içine su doldurmaktır. Su 2-4 saat içinde boşalmıyorsa drenaj kötü demektir. Bu da bitkinin kökünü çürütür. Dikime başlarken köklerin su çekmesi için fideyi su dolu bir kovada 15 dakika tutun. Olanak varsa suya biraz beklemiş inek gübresi ekleyin. Çukurun en altına iri mıcır ya da ufalanmış taşlar döşeyin. İyi cins bahçe toprağını dere kumu ve kompostla karıştırın. Kompost bulunamıyorsa orman gübresi de olabilir. Fide yerleştikten sonra aynı malzemeyle çukuru doldurun ve açılan havuza bol bol su yedirin. Çıplak kök dikimlerine de aynı işlemi uygulayın. Özellikle suda bekletme önerilir, unutmayın.

Çalı Türleri

En çok ünlü İngiliz bahçelerinde rastlanır. Doğal yapıları ve sık dikenleri nedeniyle çit bitkisi görevi de görür. Boyları 2-3 metreyi bulabilir. En bilinen türü dayanıklı gül Rosa rugosa ve English rose’dur.

Sarmaşık Gülleri

Boyları 2-10 metreyi bulur. Dalları esnektir ve destek ister. Kimileri yediverendir. Doğal olanları mayıs-haziranda çok bol çiçek verir. İlkbahar başı yapılacak bir budamayla hem gül verimi artar hem de bitki denetim altına alınır. İri çiçekliden minik çiçekli olanına, tek mevsim çiçek açanından yediverenine kadar, zengin çeşitlilik sergiler.


Seçerken Dikkat!

Bitkinin birkaç senelik olmasına, yapraklarının parlak, gövdesinin sağlam olmasına ve kök yapısının gelişmiş olmasına dikkat edin. Aynı sene içinde yapılan çeliklerin yerlerine alışıp gül vermesi birkaç seneyi bulur. Bu nedenle bitkiyi güvendiğiniz bir üreticiden alın. Son yıllarda bazı firmalar ithal çıplak köklü bitkiler satıyor. Bunları alırken dalların tazeliğine, köklerin canlılığına, boğumlarda tomurcuk başlangıcına çok dikkat edin. Birkaç yıldır Çin gülleri ithal ediliyor. Ambalajdaki fotoğraflar çok albenili, fiyat çok uygun ama dikkat edilmeli! Kişisel önerim, bulunduğunuz bölge üreticisinin gülünü satın almanız. Çünkü ülke içinde bile hava koşulları sıkıntı yaratabilir.

Kaynak: EvBahçe Dergisi..